Roggebrood is een voedzaam brood gemaakt van rogge, water, zout en soms gist of zuurdesem. Een plakje roggebrood levert 15 % van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid aan voedingsvezels en ijzer op.
Hoe heet heel donker brood?
Meergranen brood is vaak nog donkerder brood dan volkorenbrood. Waldcorn, stevig meergranen, Vloer meergranen zijn bekende vormen van deze broodsoort. Dit brood wordt gemaakt van tarwemeel, maar bevat ook andere graansoorten zoals gerst, mais, spelt, rijst en boekweit.
Welke soorten broden zijn er?
In Nederland hebben we een lange traditie van brood eten. Er zijn erg veel soorten brood. De een wat bekender dan de ander. Wij hebben ze voor je onderverdeeld in verschillende groepen. Globaal genomen verdelen we brood onder in witbrood, bruinbrood en volkorenbrood.
- Daarnaast onderscheiden we nog meergranenbrood, kleinbrood, roggebrood, luxe en speciaal brood, feestelijk brood, desembrood en buitenlands brood;
- Ten slotte geven we ook nog een overzicht van een aantal soorten speltbroden vanwege de populariteit van spelt;
Kijk ook eens naar de verschillende lokale broodsoorten per provincie bij streekbroden ! Er zijn enorm veel broodsoorten. Maar wat is nu precies wat? De broodweter laat je in 4 filmpjes de basisindeling van brood zien. Bekijk in een paar minuten hoe het zit.
Wat is een Galette brood?
Ga je naar de Bretagne streek in Frankrijk dan kom je menig tentje tegen waar je crêpes en galettes kunt eten. De crêpe is een flensje die je met wat suiker of nutella zo uit je hand kunt eten, zoet dus. Voor de galette, de hartige variant, moet je toch echt even gaan zitten. De galette, gemaakt van onder andere boekweitmeel, is met wat ham, ei, worst, kaas en groenten een hartig tussendoortje dat ook ver buiten Bretagne een plekje heeft gekregen in de gastronomie. 
De galette oftewel de boekweitpannenkoek is waarschijnlijk één van de oudste voedingsmiddelen van de mensheid. De galette diende ter vervanging van brood en werd gebakken op een hete, platte steen, die in Bretagne ‘jalet’ genoemd wordt. Daar is dus ook de naam galette van afgeleid. De kruisridders haalde de boekweit naar Frankrijk en de Bretonse boeren waren erg enthousiast want het gewas was snel rijp en kon goed gedijen op de onvruchtbare gronden in de Bretagne.
Zo at ik hem laatst gewoon in Amersfoort bij Crêperie Juffrouw Jacoba. In die tijd werd er op het bakken van brood belasting en heffingen geheven en aangezien er van het boekweit geen brood werd gebakken was dat voor de boeren nog een voordeel.
De galette was daarnaast ook zeer goedkoop want deze bestond alleen uit boekweit, zout en water. De galette is dan ook eeuwenlang de basis geweest van Bretons eten. Het recept van de galette ging dan ook over van moeder op dochter. 
Toen het product bloem meer op de markt kwam omdat het eenvoudiger en goedkoper te verkrijgen was raakt boekweit een beetje op de achtergrond. Tegenwoordig grijpt men weer terug naar authentieke levensmiddelen en is boekweit weer helemaal in en hip. Gelukkig is ook het recept van de hartige galette bewaard gebleven en kunnen we nog steeds, net als eeuwen geleden, genieten van een overheerlijke galette met ham, ei en kaas zowel in Bretagne als in de rest van Frankrijk maar ook gewoon in Holland. Bon appétit! 
Beeldmateriaal: Mireille den Hartog | van Franse bodem.
Welke broden zijn volkoren?
Dit brood wordt gebakken van volkorenmeel. Hierbij wordt de hele graankorrel gebruikt, het meel bevat fijngemalen kiemen en zemelen. Ook bevat volkorenmeel vaak nog hele of gebroken graankorrels. Volkorenbrood bevat nog iets meer vitamines (B1, B6), mineralen (ijzer, jodium) en voedingsvezel dan bruinbrood.
Is donker brood volkorenbrood?
De bruine kleur zegt niet altijd iets over de gezondheid van het brood. Vezelrijke broodsoorten zoals volkorenbrood, roggebrood en bruinbrood zijn donkerder van kleur dan minder vezelrijke broodsoorten zoals witbrood. Maar soms wordt brood donkerder gemaakt met geroosterd moutmeel of gekarameliseerde suiker. .
Is heel donker brood gezond?
Zo’n lekker robuust donker brood lijkt stukken gezonder dan een wit casinobrood, toch? Maar je kunt er niet blind van uitgaan dat dat ook echt zo is. De kleur van het brood zegt namelijk niet zoveel over de voedingswaarde ervan. Vroeger was dat wel zo. Althans, het werd als ezelsbruggetje gebruikt.
Hoe donkerder het brood, des te meer voedingsvezels het bevat, dus hoe gezonder. En eigenlijk gebruiken de meeste mensen deze denkwijze nog steeds. Want wie gezond wil leven zal niet zo snel een casinowit in z’n winkelmandje leggen.
En als we tijdens een lunch buiten de deur de keuze krijgen tussen bruin- en witbrood, kiezen mensen die gezond willen leven bijna altijd de donkere variant. En met zo’n donkerbruin uitziend meergranenbrood heb je al helemáál het gevoel dat je lekker bezig bent.
Maar het ezelsbruggetje uit grootmoeders tijd gaat vandaag de dag niet meer op. Door sommige smaakmakers, zoals moutmeel, gekarameliseerde suiker, noten of zaden, zijn sommige broodvarianten donkerder, maar zitten er niet per se meer vezels, vitamines of mineralen in.
En aan witbrood worden soms voedingsvezels toegevoegd om de voedingswaarde te verhogen. Dat betekent overigens niet dat bruin brood een veredelde vorm van witbrood is. Sterker nog: het gebruik van de naam ‘bruinbrood’ is wettelijk vastgelegd. Brood mag alleen zo genoemd worden als (volkoren)meel het voornaamste meelbestanddeel is en als je de zemelen met het blote oog kunt zien.
Ha. Wie de verpakking goed leest, hoeft dus niet bang te zijn misleid te worden. Het beste is dus om te letten op de ingrediënten in het brood. En dan met name de basis. Is dat bloem, meel of volkorenmeel? Bloem (gebruikt voor witbrood) is namelijk alleen het gemalen binnenste van de graankorrel.
Meel (voor bruinbrood) is een combinatie van bloem en volkorenmeel. En volkorenmeel (voor volkorenbrood dus) bevat juist alles van de korrel en heeft daardoor de meeste voedingsstoffen. Dus: de voedingswaarde van een meergranenbrood, dat vaak donker van kleur is, hangt vooral af van deze basis.
In alledrie de meelvarianten zitten vitamines, mineralen, vezels en koolhydraten. Maar wie echt voor het meest voedzame brood wil kiezen, gaat dus voor een basis van volkorenmeel. Dan weet je zeker dat je niets van de goede stoffen uit de graankorrel mist.
En dan maakt het verder écht niet uit welke kleur het brood heeft. Het vernieuwde Warenwetbesluit Meel en brood maakt het binnenkort gemakkelijker om te kiezen voor volkorenbrood. Vanaf 1 juli 2022 moet elk brood worden aangeduid met wit, bruin of volkoren naar gelang het gebruik van bloem, meel of volkorenmeel.
Wat is een Oerbrood?
Algemene informatie over Oerbrood – Oerbrood is biologisch ‘ambachtelijk’ brood dat met natuurlijke ingrediënten wordt gemaakt. Het wordt op de vloer van de oven gebakken, heeft een zachte kruim en een krokante korst die een beetje is opengescheurd. Oerbrood is vaak te koop als heel brood, zodat men er zelf sneetjes van de gewenste dikte van kan snijden.
- Het merk Oerbrood werd in 1995 geïntroduceerd als nieuw industrieel biologisch brood;
- Het is ontwikkeld vanuit de gedachte dat steeds meer mensen rekening houden met de herkomst en ‘eerlijkheid’ van producten;
Het laat zien dat ook op grote schaal duurzaam, ambachtelijk en biologisch brood geproduceerd kan worden. Oerbrood heeft een relatief lange rijstijd en een hoogwaardige bloemkwaliteit. Oerbrood blijft enkele dagen vers buiten de koelkast, maar kan ook worden ingevroren.
- De harde korst blijft hard als het brood in een papieren zak wordt bewaard;
- In een plastic zak wordt het zacht;
- In de vriezer blijft het enkele maanden houdbaar;
- Er zijn verschillende soorten Oerbrood op de markt;
Oer Donker is gemaakt met acht soorten granen en zaden, en daardoor een stevig donker brood. Dit bevat ook sesamzaad. Oer Origine is een zacht wit brood, gemaakt van roggebloem. Oer Pompoen is een brood met veel pompoenpitten, zoals de naam al zegt, die zorgt voor een herkenbare smaak.
Ook zitten hier meloenpitten doorheen. Het Oer Zonne is een grote bol met veel zonnebloempitten en sesamzaad. Het Oer Spelt, gemaakt van speltbloem, is een ‘ouderwets’ brood. In vrijwel alle Oerbroden zitten gluten.
Het speltbrood is een aparte soort onder de broden, want het is gemaakt van één van de oudste graansoorten. Spelt is een graansoort dan op arme grond kan groeien en niet tegen kunstmest kan. Van speltgraan wordt ook jenever en bier gemaakt. Mensen met allergieën, darmklachten of eczeem kunnen speltbrood vaak goed verdragen.
Wat is Breughelbrood?
Beschrijving – Licht bruin brood wat geen broodverbeteraar bevat en bestaat uit roggebloem. Wordt enkel op donderdag, vrijdag en zaterdag gebakken.
Welke soorten bruin brood zijn er?
Globaal maken we een onderscheid tussen de volgende broodsoorten:
- witbrood , gemaakt van bloem;
- bruinbrood of grijsbrood, gemaakt van een combinatie van bloem en volkorenmeel;
- volkorenbrood , volledig gemaakt met volkorenmeel (meel van de hele graankorrel): 100% volkoren. Meestal is dat tarwe, maar er is ook volkorenbrood van andere granen, zoals volkorenroggebrood of volkorenspeltbrood;
- meergranenbrood , gemaakt van verschillende graansoorten, bijvoorbeeld tarwe & rogge, tarwe & maïs, rogge & gerst. Het heeft soms bloem als basis, soms volkorenmeel. Meergranenbrood kan dus ook 100% volkoren zijn, maar het hoeft niet. Bij meergranenbrood worden meestal ook zaden en pitten toegevoegd aan het deeg en/of als decoratie.
Daarnaast zijn er vele varianten van deze broodsoorten te koop, zoals het aan populariteit winnende spelt-, biologisch en desembrood. Soms worden ook extra ingrediënten toegevoegd, zoals noten, zaden, vruchten, kruiden, kaas en groenten. Elke bakker hanteert zijn eigen specifieke bereiding.
Wat is een rustiek brood?
Rustiek brood is de trend van nu. Vloer gebakken, grove scheuring, goede korst maar vooral ook heel veel smaak. Ons assortiment rustiek groeit gestaag zodat we ruimschoots aan de vraag kunnen voldoen. Veel rustieke producten worden geproduceerd op basis van desem, hier wordt dus geen gist gebruikt.
Welk brood is 100 volkoren?
FABEL: meergranenbrood is altijd gezonder dan volkorenbrood – Meergranenbrood kan, maar hoeft niet gezonder te zijn dan volkorenbrood. Gewoon volkorenbrood is gemaakt van 100% volkorenmeel: meel van de héle graankorrel dus. Daarom bevat het veel vezels, vitamines en mineralen.
- Meergranenbrood kán als basis volkorenmeel hebben;
- Dan heeft het minstens evenveel voedingswaarde als gewoon volkorenbrood;
- Zelfs nog iets meer door het gebruik van geplette graankorrels of zaden;
- Maar soms heeft meergranenbrood bloem als basis: meel van het binnenste van de graankorrel;
Dan heeft het minder voedingsstoffen dan volkorenbrood, maar meestal wel meer dan witbrood.
Waarom is brood niet goed voor je?
Het is al lang bekend dat wit brood en bewerkte granen in het algemeen niet bepaald voedzaam zijn. Voedingsdeskundigen en diëtisten over de hele wereld adviseren ons in plaats daarvan volkorengranen te eten. Maar granen, vooral granen met gluten, zoals tarwe, zijn de laatste jaren intensief onderzocht. Veel gerespecteerde gezondheidsprofessionals beweren nu dat brood en andere bronnen van granen met gluten op zijn best onnodig zijn en mogelijk schadelijk.
- “Hoe witter het brood, des te eerder ben je dood;
- ” Brood is rijk aan koolhydraten en kan het bloedsuikerniveau omhoog stuwen Zelfs volkorenbrood wordt meestal niet uit de echte volle graankorrels gemaakt;
Er worden granen gebruikt die tot een zeer fijn meel zijn vermalen. Hoewel in dit proces wel de nutriënten worden bewaard, worden deze producten erg snel verteerd. Het zetmeel in brood wordt snel in het spijsverteringskanaal afgebroken en komt de bloedstroom binnen als glucose.
Dit veroorzaakt een snelle piek in bloedsuiker- en insulineniveaus. Zelfs volkorentarwebrood laat de bloedsuiker sneller pieken dan sommige candybars ( 1 ). Als de bloedsuikerspiegel snel stijgt, heeft die de neiging ook weer heel snel te zakken.
Als het bloedsuikergehalte laag is, krijgen we honger. Dit is de bloedsuiker-achtbaan die mensen die veel koolhydraten eten goed kennen. Al snel nadat ze hebben gegeten krijgen ze alweer honger, waardoor ze weer naar een koolhydraatrijke snack grijpen. Verhoogde bloedsuikergehaltes kunnen ook zorgen voor glycatie op celniveau, doordat bloedsuiker een reactie aangaat met eiwitten in ons lichaam.
- Dit is één van de processen waardoor we verouderen ( 2 );
- Onderzoek naar diëten met beperkte koolhydraatinname (waarbij zetmeel en suikers dus worden weggelaten of verminderd) wijzen uit dat diabetici of mensen die gewicht willen verliezen ALLE granen zouden moeten vermijden ( 3 , 4 , 5 );
Kortom: Brood wordt meestal gemaakt van gemalen tarwe. Dit wordt gemakkelijk verteerd en zorgt voor een bloedsuiker- en insulinepiek, wat weer kan leiden tot de beruchte bloedsuiker-‘achtbaan’ en het stimuleren van teveel eten. Brood bevat veel gluten Tarwe bevat een grote hoeveelheid van een eiwit genaamd gluten.
Dit eiwit heeft lijm-achtige eigenschappen en is verantwoordelijk van de viscositeit (stroperigheid) en de elasticiteit van het deeg. Het bewijs dat een groot deel van de bevolking gevoelig is voor gluten stapelt zich op ( 6 , 7 , 8 ).
Als we brood eten dat gluten bevat (tarwe, spelt, rogge en gerst), zal het immuunsysteem in ons spijsverteringskanaal de gluteneiwitten ‘aanvallen’ ( 9 ). Gecontroleerde studies bij mensen zonder coeliakie laten zien dat gluten de wand van het spijsverteringskanaal beschadigt, wat pijn, opgeblazenheid, onregelmatige stoelgang en vermoeidheid teweegbrengt ( 10 , 11 ).
Glutenovergevoeligheid wordt ook in verband gebracht met sommige gevallen van schizofrenie ( 12 , 13 ) en cerebellaire ataxie ( 14 , 15 ), allebei ernstige hersenziektes. Gluten is waarschijnlijk voor de meeste mensen schadelijk, niet alleen voor diegenen die lijden aan coeliakie of glutenovergevoeligheid.
De enige manier om echt te weten of je overgevoelig bent voor gluten is door 30 dagen gluten helemaal uit je voeding te schrappen en het dan opnieuw in te voeren en te kijken of het invloed op je heeft. Kortom: Het meeste brood is gemaakt van granen met gluten.
Gluten veroorzaakt een immuunreactie in het spijsverteringskanaal van mensen die daarvoor gevoelig zijn. Dit kan leiden tot problemen met de spijsvertering, pijn, opgeblazenheid, vermoeidheid en andere symptomen.
Brood bevat veel andere schadelijke stoffen De meeste commerciële soorten brood bevatten suiker of glucose-fructosestroop, net als andere bewerkte voedingsmiddelen. Suiker heeft veel nadelige effecten en door bewerkte producten te eten waar het in zit breng je waarschijnlijk schade toe aan je gezondheid.
De meeste granen bevatten ook het antinutriënt fytinezuur. Dit is een stof die essentiële mineralen zoals calcium, ijzer en zink aan zich bindt, waardoor die mineralen niet in het lichaam kunnen worden opgenomen ( 16 ).
Door granen te weken voordat je ze bakt kun je ervoor zorgen dat het fytinezuur zijn werk niet kan doen, waardoor de opname van mineralen weer wordt verbeterd. Kortom: Brood bevat meestal suiker, wat erg slecht voor je is. Het bevat ook antinutriënten die de opname van mineralen zoals calcium, ijzer en zink blokkeren.
- Brood bevat weinig essentiële voedingsstoffen In brood zit GEEN ÉÉN voedingsstof die je niet uit ander voedsel kunt halen, zelfs in grotere hoeveelheden;
- Zelfs volkorenbrood is niet zo voedzaam als je misschien denkt;
Het bevat niet alleen weinig voedingsstoffen vergeleken met ander onbewerkt voedsel, het vermindert letterlijk de opname van voedingsstoffen uit andere voeding.
- Vergeleken met echt, onbewerkt voedsel zoals groenten, bevat volkorenbrood weinig voedingsstoffen.
- Het fytinezuur blokkeert de opname van mineralen zoals ijzer, zink en calcium ( 17 ).
- Gluten vermindert de opname van alle voedingsstoffen doordat het de darmwand beschadigt ( 18 ).
- Granen bevatten niet alle essentiële aminozuren en zijn daarom slechte bronnen van eiwitten voor mensen ( 19 ).
- Tarwevezels kunnen ervoor zorgen dat je lichaam de vitamine D voorraad veel sneller verbruikt, wat kan bijdragen aan vitamine D tekort ( 20 ). Dit staat weer in verband met kanker, diabetes en vroegtijdig overlijden ( 21 , 22 , 23 ).
Kortom: De meeste soorten brood zijn niet erg voedzaam en de eiwitten erin zijn niet van veel nut. Een beschadigde darmwand en fytinezuur verminderen de beschikbaarheid van voedingsstoffen. Tarwe kan ook vitamine D tekort verergeren. Volkorentarwe verhoogt ‘slecht’ cholesterol In een onderzoek werden 36 mannen willekeurig in twee groepen verdeeld. Ze kregen de opdracht om óf volkoren haver te eten óf volkoren tarwe ( 24 ).
Na 12 weken werden de lipidegehaltes in het bloed van beide groepen gemeten. De haver verminderde het LDL cholesterol en kleine, compacte LDL deeltjes. Het komt erop neer dat volkorenhaver zorgde voor een significante verbetering in het bloedlipidenprofiel.
Volkorentarwe verhoogde echter het totaal aan LDL met 8% en kleine, compacte LDL deeltjes met maar liefst 60%. Klein, compact LDL is het type cholesterol dat sterkt geassocieerd wordt met hart- en vaatziektes ( 25 , 26 ). Dit betekent dat volkorentarwe echt slecht is voor het bloedlipidenniveau en dat dit het risico op hart- en vaatziekten drastisch zou kunnen verhogen.
- Ja, dat sneetje ‘gezond-voor-het-hart’ volkorenbrood zou wel eens je dood kunnen betekenen;
- Kortom: Het eten van ‘goed-voor-het-hart’ tarwebrood kan het kleine, compacte LDL cholesterol laten stijgen met wel 60%;
Dit type cholesterol wordt sterk geassocieerd met hart- en vaatziektes. Volkorentarwe is alleen maar ‘minder slecht’ dan geraffineerde tarwe Het is waar dat volkorenbrood beter voor je is dan brood van geraffineerde granen. Er zitten meer voedingsstoffen en vezels in.
Maar het is slechts het minste van twee kwaden. Het is als het vergelijken van sigaretten met en zonder filter. Filtersigaretten zijn minder slecht , maar dat maakt ze nog niet gezond. Als je toch echt brood in je leven nodig hebt, dan zijn er een paar opties die niet zo slecht zijn.
Brood gemaakt met geweekt en ontkiemd graan is minder slecht voor je dan regulier brood. Als het op die manier bereid is, bevat het namelijk minder fytinezuur. Tarwekiembrood of Essenenbrood bijvoorbeeld, zijn gemaakt van ontkiemde granen. Het zou daardoor minder ongezond kunnen zijn dan andere broden.
- Glutenvrij brood is waarschijnlijk ook gezonder dan brood van glutenbevattende granen zoals tarwe, spelt, rogge en gerst;
- Kortom: Volkorenbrood is beter voor je dan brood van geraffineerde granen, maar de beste keus is helemaal geen brood;
Brood van geweekte en ontkiemde granen zijn waarschijnlijk minder ongezond. De boodschap: Iedereen die wil afvallen, spijsverteringsproblemen heeft of op de één of andere manier een nadelige invloed ondervindt van het westerse dieet, zou brood en andere bronnen van granen met gluten moeten vermijden.
- Als een beschadigde darmwand, bloedsuikerschommelingen, opgeblazenheid, vermoeidheid en een 60% verhoogd niveau van klein, compact LDL geen reden genoeg is om te stoppen met brood eten, weet ik niet meer wat dan wel (met toestemming vertaald );
Hoeveel weet jij over gezondheid? Doe de kennistest over voeding in 30 vragen!.
Kun je dik worden van brood?
Nee, brood op zich is geen dikmaker. Natuurlijk geldt voor alles, dat als je er te veel van eet dat je er dik van kunt worden. Wanneer je meer calorieën eet dan je lichaam nodig heeft, zal je aankomen. Of deze calorieën uit eiwitten, vetten of koolhydraten komen, maakt niets uit.
- Als je je houdt aan de aanbevolen hoeveelheden brood van het Voedingscentrum en je kiest de juiste hoeveelheid en het juiste soort beleg, dan word je van brood zeker niet dik! Brood, en vooral volkorenbrood, bevat juist veel voedingsstoffen en weinig energie (kcal); een echt nutriëntenbommetje;
Onderzoek toont zelfs aan dat volkorenbrood helemaal geen effect heeft op het lichaamsgewicht. Brood eet je (meestal) met beleg, en dat heeft ook invloed op de voedingswaarde van de broodmaaltijd. In onderstaand voorbeeld kun je zien wat het verschil op een lunch kan zijn als je dezelfde hoeveelheid brood kiest, maar met verschillend beleg. Het verschil tussen drie boterhammen met magere belegsoorten die in de Schijf van Vijf staan en drie boterhammen met vette belegsoorten (niet in de Schijf van Vijf) is al gauw 200 kcal!
| Lunch volgens Schijf van Vijf | Kcal | Vet (g) | Lunch niet volgens Schijf van Vijf | Kcal | Vet (g) |
| 3 snee volkorenbrood | 246 | 2,4 | 3 snee volkorenbrood | 246 | 2,4 |
| 3x halvarine | 65 | 7,2 | 3x margarine | 130 | 14,4 |
| 1x 30+ kaas | 61 | 4 | 1x volvette (48+ kaas) | 75 | 6,2 |
| 1x kipfilet | 28 | 1 | 1x worst | 74 | 6,5 |
| 1x rauwkorst | 5 | 1x chocoladepasta | 115 | 7,3 | |
| Totaal: | 405 | 14,7 | Totaal: | 640 | 36,8 |
* NEVO 2019/6. 0 Wil je meer weten over welke belegsoorten je het beste kunt kiezen, kijk dan naar de keuzetabel van het Voedingscentrum. Of je dik wordt van brood?.
Hoe krijg je donkerbruin brood?
Bruinbrood – Voor bruinbrood wordt meel gebruikt waarbij de zemelen en kiemen gedeeltelijk uit het mail gezeefd zijn. Dit brood heeft een lichtbruine kleur.
Hoe maak je donker bruin brood?
Hoe wordt brood gemaakt? | Doen Ze Dat Zo?
Is heel donker brood gezond? – Een donker brood in de winkel kan dus volkoren zijn, wat hem zeker gezond maakt. Het kan ook een praktisch wit brood zijn, waardoor hij minder voedingsstoffen bevat. Het brood is dan niet ongezond, maar bevat minder voedingsstoffen zoals voedingsvezels, vitaminen en mineralen.
Is donker roggebrood gezond?
Vezelrijk eten – Roggebrood gezond? Jazeker, in roggebrood zitten veel vezels. Zo’n 4,5 gram per plakje á 100 gram. Vezels zijn essentieel voor de stoelgang en een goede darmwerking.